Uroczyste otwarcie kongresu miało miejsce w Sali Malarstwa Polskiego lubelskiego zamku. Wzięli w nim udział między innymi przedstawiciele organizatorów: Diecezji Warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, Archidiecezji Lubelskiej, Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej, Katolickiego Uniwersytetu Katolickiego Jana Pawła II, Polskiej Rady Ekumenicznej o. Lublin, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego, oraz Miasta Lublin. Podczas otwarcia odczytano listy Pani Premier Beaty Szydło, a także Biskupa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego Jerzego Samca, skierowane do organizatorów, a także uczestników Kongresu. Pani Premier w swym liście napisała między innymi: Spotykacie się Państwo w Lublinie, mieście zgody religijnej. To tutaj zawarto Unię Lubelską – akt zjednoczenia wokół celu, jakim było budowanie wspólnoty między narodami. To tutaj także od wieków, zgodnie żyją przedstawiciele prawosławia, katolicyzmu i ewangelicyzmu. Te chrześcijańskie tradycje stanowią o tożsamości Lublina. Dumę budzi otwartość na dialog i przezwyciężanie historycznych podziałów. Ks. biskup Jerzy Samiec napisał zaś: Dziś mowa o pojednaniu, wzajemnym szacunku, o zbliżaniu się do siebie, o poszukiwaniu tego co łączy, a nie tego co dzieli, zaczyna być coraz głośniej kontestowana. Gdy wokoło pojawia się tak wiele podziałów, dążenie do wzajemnej rozmowy ma niezwykłe znaczenie.

Pierwszy dzień kongresu poświęcony był prawosławiu. Zainaugurowała go Boska Liturgia, której przewodniczył abp Hiob Getcha wraz z abp Ablem i abp Jerzym Pańkowskim, który wygłosił kazanie. Obradowano zaś na Zamku Lubelskim. Podczas wykładów i paneli dyskusyjnych mówiono o historii prawosławia, o współczesnej sytuacji tego wyznania na świecie, o łączeniu tradycji z nowoczesnością. Podjęto także temat dialogu ekumenicznego, który zdaniem abp Pańkowskiego powinien przede wszystkim objawiać się w inicjatywach duszpasterskich i charytatywnych. Na zakończenie pierwszego dnia odbyła się – w klasztorze oo. Dominikanów – debata o reformie Kościoła. Wzięli w niej udział ks. dr hab. Marek Jerzy Uglorz z Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej oraz o. dr Paweł Krupa OP. Ważną przesłaniem, jakie podczas debaty przywołał ks. prof. Marek Uglorz było zachęcenie Kościołów do uczestniczenia we wspólnej Komunii Świętej jako posiłku wyjścia ku wspólnym ekumenicznym inicjatywom – tak jak wieczerza paschalna była posiłkiem wyjścia dla Żydów z Egiptu.

Drugi dzień kongresu rozpoczęła uroczysta jutrznia w kościele akademickim KUL. Modlitwie przewodniczył metropolita lubelski abp Stanisław Budzik. W homilii mówił o potrzebie poszukiwania prawdy, która jest podstawą każdego dialogu, zwłaszcza tego pomiędzy wyznawcami Chrystusa. Tego dnia kongresu szerokiej analizie poddano aktualną sytuację Kościoła Rzymskokatolickiego. W pierwszym panelu, który odbył się w Centrum Transferu Wiedzy KUL, o. dr. Marcin Lisak – dominikanin omówił ciekawe statystyki dotyczące deklaracji religijnych Polaków, rozluźnienia życia moralnego, spadającej liczby powołań oraz coraz mniejszej liczby osób uczestniczących regularnie w mszy św. Przywołał on dane mówiące, że w ciągu ostatnich dwudziestu lat liczba katolików obecnych na niedzielnej mszy świętej zmniejszyła się o 4 miliony wiernych. Z drugiej strony - przekonywał - rosną wskaźniki świadomej religijności poszczególnych grup Polaków . Kolejne panele dyskusyjne dotyczyły m. in. percepcji myśli papieża Franciszka w polskim Kościele Rzymskokatolickim a także dialogów ekumenicznych prowadzonych przez ten Kościół z innymi Kościołami. Ks. prof. Celestyn Napiórkowski mówił o znaczeniu ekumenizmu dla Kościoła. – Jest to pogłębione widzenie siebie. Czytanie o zarzutach innych denominacji wobec katolicyzmu otwiera oczy na wiele problemów, których sobie nie uświadamiałem – mówił ekumenista. Wskazał też, że ekumenizm to wieka szansa na zrozumienie drugiego człowieka i zamienienie polemiki na wspólne wędrowanie w jednym kierunku, którym jest Chrystus i Ewangelia. To nie ekumenizm jest herezją, ale jego odrzucenie – udowadniał podczas prelekcji bp Krzysztof Nitkiewicz, przewodniczący Rady KEP ds. Ekumenizmu. Przywołał on także w swoim wystąpieniu słowa innego wybitnego ekumenisty ks. prof. Wacława Hryniewicza, że dialog ekumeniczny jest dla najbardziej wytrwałych . Takimi są według niego są organizatorzy Międzynarodowego Kongresu Ekumenicznego w Lublinie. Zbigniew Nosowski, redaktor naczelny „Więzi”, podkreślał, że jest pod wrażeniem wydarzenia. - To wzorcowa odpowiedź KUL na pytanie o to, jak świętować jubileusz Reformacji. Zamiast zastanawiać się, czy rocznica rozwodu to dobra okazja, żeby cokolwiek wspominać, odbywa się konferencja z ekspertami z różnych nurtów chrześcijaństwa, przypominająca, że wtedy się rozeszliśmy, ale dziś jesteśmy już dużo bliżej siebie. W sytuacji dzisiejszego świata ludzie dobrej woli powinni się łączyć, a cóż dopiero chrześcijanie dobrej woli - mówił. Część popołudniowa skupiała się na Kościołach starokatolickich ich skomplikowanej historii, podejmowanych działaniach ekumenicznych oraz sytuacji tych Kościołów w Polsce.

Ostatni dzień kongresu przypadający w 500. Rocznicę Reformacji poświęcony był Kościołom ewangelickim. W Collegium iuridicum KUL gdzie odbywały się obrady, zaproszeni goście mówili o historii ruchu ekumenicznego zainicjowanego przez ewangelików. Ten dzień obrad rozpoczęła prof. Ines A. Murzaku z Seton Hall University w USA referatem zatytułowanym 40 lat ekumenicznego dialogu rzymskokatolickiego i ewangelikalnego. Ks. prof. Bogusław Milerski – rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej wygłosił referat o szczególnym wkładzie protestantów w naukę. Protestantyzm tworzył obszary wolności, które przyczyniły się do rozwoju kształcenia. Oświata to nie instrument przekazu haseł Reformacji, ale sedno jej programu teologicznego. I to jest w moim przekonaniu wyznacznik protestantyzmu . Nie chcemy wykorzystywać jubileuszu do podkreślania nowych czy starych podziałów, ale do budowania otwartej tożsamości protestanckiej - wyjaśnił ks. prof. Bogusław Milerski, rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej. O historii Kościół ewangelickich w swych referatach mówili wybitni historycy prof. Janusz T. Maciuszko z CHAT, a także prof. Dariusz Chemperek z Uniwesytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Prof. Tadeusz Zieliński wygłosił referat „Protestantyzm wobec współczesnej kultury”. Mówił, w nim o otwarciu przez protestantyzm drogi do krytycznego myślenia i kwestionowania stereotypowych percepcji świata. Zauważył, że Kościoły protestanckie zrzekły się aspiracji do kontrolowania kultury. Klasyczny protestantyzm od długiego czasu głosi, że to nie Kościoły powinny dążyć do panowania nad społeczeństwami, by formować ich kulturę, lecz chrześcijanie, poprzez osobisty wkład, mają inspirować społeczeństwo, mają perswadować społeczeństwu pożądane rozwiązania kulturowe. Ta idea jest dzisiaj poważnie zagrożona ze względu na malejącą rolę protestantyzmu klasycznego – mówił teolog.

Dr Jerzy Sojka z ChAT wygłosił referat na temat dialogów ekumenicznych prowadzonych przez Kościoły protestanckie. Natomiast o doświadczeniach ekumenicznych ewangelików opowiadali podczas dyskusji panelowej proboszcz parafii luterańskiej w Lublinie ks. Grzegorz Brudny, dyrektor Polskiej Rady Ekumenicznej ks. dr Grzegorz Giemza, emerytowany biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce i były prezes PRE bp Jan Szarek oraz biblistka z ChAT prof. Kalina Wojciechowska, która przywołała porównanie chrześcijaństwa w jego różnorodności do symfonii. – Bardzo ważne, by ta polifonia zamieniała nam się w symfonię, a nie w kakofonię – podkreśliła.

W kolejnych panelach w których wzięli udział ewangelicy reprezentujący środowiska naukowe, ekumeniczne, duchowieństwo usłyszeliśmy m. in. takie słowa: - Jestem dumny i pod ogromnym wrażeniem tego, jak rocznica Reformacji obchodzona jest w Polsce - mówił ks. dr Ireneusz Lukas ze Światowej Federacji Luterańskiej. Wydarzenie w Wittenberdze było epokowe - podkreślił ks. Jan Szarek, biskup-senior Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. - Luter nie miał zamiaru tworzenia nowego kościoła. Dążył do powrotu do źródła, czyli Słowa Bożego. Nasze święto jest szczególne. Jako chrześcijanie stanowimy współcześnie mniejszość na świecie. Jesteśmy zagrożeni globalizacją, tracimy wiernych. Zadaniem katolików, ewangelików i prawosławnych jest zastanowienie się nad naszym wspólnym świadectwem w dzisiejszym świecie. Chrystus nas jednoczy. Już 50 lat trwa dialog ewangelicko-katolicki, a jego efektami są podpisywane wspólnie dokumenty. W kontekście ekumenicznym przyszłość jest jedna: jak największe zbliżenie kościołów. Pełna jedność będzie dopiero w niebie, ale droga do dialogu jest otwarta. Niech świat pozna, że jesteśmy chrześcijanami. Nie stawiajmy barier Duchowi Świętemu .

Ciekawa rozmowa toczyła się pomiędzy uczestnikami panelu zatytułowanego: Protestantyzm. Propozycja dla współczesnego człowieka . Przestawiciel Kościoła Luterańskiego w Etiopii Essayas Techane Mesfen, dr Magdalena Ševčíková ze Słowacji, a także pastor baptysta Randy Hacker z USA i Dariusz Bruncz ekumenista mówili w ciekawy sposób o tym, co ewangelicyzm ma do zaproponowania człowiekowi XXIw.

Międzynarodowy Kongres Ekumeniczny zakończył się nabożeństwem luterańskim, które odbyło się w Kościele Ewangelicko-Augsburskim św. Trójcy w Lublinie. Przewodniczył mu biskup Diecezji Warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP Jan Cieślar. Dzień dzisiejszy jest wydarzeniem bezprecedensowym, unikatowym i wyjątkowym, bowiem łączy w sobie nie tylko różne tradycje chrześcijańskie, ale także dwie sfery - duchową, realizowaną przez Kościoły konfesyjne, oraz społeczno-polityczną, wypełnianą przez miasto Lublin - podkreślił bp Cieślar. Ks. bp senior Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP Jan Szarek, który tego dnia wygłosił kazanie powiedział między innymi, że każdy z poprzednich jubileuszy stulecia Reformacji miał różny akcent. - Tym razem obchody miały mieć jednak po raz pierwszy w historii charakter ekumeniczny - podkreślił bp Szarek. - Już na początku przygotowań do tego szczególnego jubileuszu organizatorzy postanowili, że będzie to święto wiary w Chrystusa. Tak, łączy nas Chrystus, który jest wspólnym fundamentem i głową Kościoła wszystkich chrześcijan - zaznaczył biskup senior. Kaznodzieja podkreślił także, że świętowanie jubileuszu Reformacji nie polega tylko na pilnowaniu popiołów tradycji, lecz na wewnętrznej przemianie. Uczestnicy nabożeństwa więc nie tylko dziękowali za 500 lat Reformacji, ale też modlili się o jeden święty, powszechny, apostolski Kościół. O tym, że w dialogu między chrześcijańskimi Kościołami najważniejszy jest Chrystus, przekonywał podczas nabożeństwa abp Stanisław Budzik. - Choć świętujemy trzy ważne rocznice, to jednak głównym powodem spotkania, zorganizowania Międzynarodowego Kongresu Ekumenicznego, było 500 lat Reformacji - mówił metropolita lubelski. Zaznaczał też, że źródłem dla wszystkich chrześcijan jest Jezus Chrystus. - Im bliżej będziemy Jezusa Chrystusa, tym bliżej będziemy siebie - podkreślił abp Budzik. - Z pewnym wzruszeniem odmawiałem z wami wszystkimi wyznanie wiary i modlitwę "Ojcze nasz". Łączy nas wiele zasadniczych spraw. Jesteśmy blisko Źródła. Idźmy dalej, nie zrażajmy się. Niech Duch Święty nas prowadzi.

W nabożeństwie uczestniczyli także bp Mieczysław Cisło, biskup pomocniczy Metropolii Lubelskiej, abp Abel, ordynariusz Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej, abp Hiob, zwierzchnik Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Parafii Rosyjskich, abp Joris Vercammen, starokatolicki biskup Utrechtu.

Obrady Międzynarodowego Kongresu Ekumenicznego poprzedził literacki wieczór poezji, który odbył się w Muzeum Literatury im. Józefa Czechowicza. Jego gościem była publicystka i poetka luterańska – diakon Aleksandra Błahut-Kowalczyk. Kongresowi towarzyszyły także inne wydarzenia kulturalne – wernisaż pokonkursowej wystawy fotograficznej „Świątynie Lublina – miasta zgody religijnej 2017”; koncert Orkiestry Świętego Mikołaja w Teatrze Muzycznym; wernisaż wystawy „Ewangelicy Lublina i Lubelszczyzny”, a także autorskie prawykonanie utworu „Sonata Reformacyjna” autorstwa Natalii Zanni-Lewandowskiej wraz z zespołem muzycznym The Snopkers Esemble w Kościele Ewangelicko-Augsburskim św. Trójcy w Lublinie.

Międzynarodowy Kongres Ekumeniczny adresowany był do wszystkich, którym leży na sercu jedność wyznawców Chrystusa i jakość chrześcijaństwa w Polsce, w Europie i na świecie. Wzięło w nim udział ponad 200 osób, w tym 30 gości zza granicy, reprezentujący zarówno Kościół katolicki, starokatolicki, prawosławny, ewangelicki, chrześcijan baptystów. Byli obecne autorytety w dziedzinie dialogu ekumenicznego, teologii i historii takie jak dr Peter Bouteneff z St. Vladimir’s Orthodox Seminary w Nowym Jorku, o. prof. William Henn z Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, ks. prof. Dumitru Vanca z uniwersytetu w Alba Iulia w Rumunii, arcybiskup Telmessos Hiob Getcha z Centre Orthodoxe w Chambésy, Szwajcaria. Patronat honorowy nad Kongresem objęła Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan, Patriarchat Ekumeniczny, Światowa Federacja Luterańska i Unia Utrechcka Kościołów Starokatolickich. Międzynarodowy Kongres Ekumeniczny w Lublinie miał rangę wydarzenia Diecezjalnego dla Diecezji Warszawskiej Kościoła E-A w Polsce. Patronat nad nim objął Zwiastun Ewangelicki. fotoKolejny Kongres zaplanowany jest na rok 2020 i odbędzie się w Jerozolimie.

Dokładne informacje na temat Kongresu można uzyskać odwiedzając stronę www.ekumenizm2017.pl. Pełna fotorelacja do obejrzenia na www.ekumenizm2017.pl

Foto: P.Michalski oraz E. Smalece.

Opracował ks. Grzegorz Brudny